Табиғаттың тылсым сыры көп. Көшпенділер ұғымында күннің көзі 7 бөлікке бөлінеді. Аптада 7 күн. Бір ғажабы бұл атаулар өзгермейтін өлшем бірліктері. Қазақта 3, 5, 7 сандары киелі сан болып есептеледі. Жаңа туған нәрестенің шілдеханасы 7-ші күні жасалады. Қайтыс болған кісінің 7-сі беріледі. Білімдар кісіні «7 жұрттың тілін біледі» дейді. Көкте 7 қабат, жерді 7 қат деп түсіндіретін сол ата-бабалар. Тіпті жұт 7 ағайынды деген сөздің де өзі тұрмыстық жағдайдан келіп туындайтын байлам! Әз Тәукеханның 7 жарғысы мен 7 қазына деген атаулардағы 7-лік санның тектен тек тумағандығы айқын. Қауіп-қатерден аман қалған адам үшін, не анасы, не жұбайының 7 шелпек пісіруі не садақаға 7 түрлі нәрсе таратуы да наным түсініктен ғана тумаған құбылыс екен. «7-ге келгенше жерден таяқ жейсің», «7 атасын білмеген - жетесіз» деген даналық тұжырымы, ұрпақ көшінің үзілмеуін тілеген ізгі ниеттен шыққан.

Жеті ата:

1. Бала;
2. Әке;
3. Ата;
4. Арғы ата;
5. Баба;
6. Түп ата;
7. Тек ата.

Жеті қазына:

1. Ер жігіт;
2. Сұлу әйел;
3. Ақыл, білім;
4. Жүйрік ат;
5. Қыран бүркіт;
6. Берен мылтық;
7. Жүйрік тазы.

Жеті шәріп (жеті әулие):

1. Меке шәріп;
2. Мәдина шәріп;
3. Бұхар шәріп;
4. Шам шәріп;
5. Қатым шәріп;
6. Құддыс (Мысыр) шәріп;
7. Кәләм шәріп (Құран).

Жеті жетекші:

1. Адамның басшысы – ақыл;
2. Жетекшісі – талап;
3. Жолаушысы – ой;
4. Жолдасы – кәсіп;
5. Қорғаны – сабыр;
6. Қорғаушысы – мінез;
7. Сынаушысы - халық (Саққұлақ би).

Жеті ғашық:

1. Ләйлі –Мәжнүн;
2. Фархад –Шырын;
3. Таһир –Зуһра;
4. Арзу –Қамбар;
5. Уәлік –Ғарра;
6. Уәки – Күлшаһ;
7. Жүсіп –Зылиқа.

Жеті ғалам:

1. Шығыс;
2. Батыс;
3. Оңтүстік;
4. Солтүстік;
5. Аспан (жоғары ғалам);
6. Жер (орта ғалам);
7. Жер асты (төмендегі ғалам).

Жеті күн:

1. Бүгін;
2. Ертең;
3. Бүрсігүні;
4. Арғы күн;
5. Ауыр күн;
6. Соңғы күн;
7. Азына.

Жеті апта:

1. Дүйсенбі;
2. Сейсенбі;
3. Сәрсенбі (сәтті күн);
4. Бейсенбі;
5. Жұма (қасиетті күн);
6. Сенбі;
7. Жексенбі.

Жеті қат көк:

1. Ай;
2. Күн;
3. Шолпан;
4. Есекқырғын (Меркурий);
5. Қызылжұлдыз (Марс);
6. Сатурн;
7. Мүштәри (Юпитер).

Жеті амал:

1. Күннің тоқырауы;
2. Қарашаның қайтуы;
3. Үркердің батуы;
4. Мұздың қатуы;
5. Киіктің матауы;
6. Қыс тоқсан;
7. Ай тоғамы.

Жеті жұт:

1. Құрғақшылық;
2. Жұт (мал қырылу);
3. Өрт;
4. Оба (ауру);\
5. Соғыс;
6. Топан су;
7. Зілзала.

Жеті жоқ:

1. Жерде өлшеуіш жоқ;
2. Аспанда тіреуіш жоқ;
3. Таста тамыр жоқ;
4. Тасбақада талақ жоқ;
5. Аллада бауыр жоқ;
6. Аққуда сүт жоқ;
7. Жылқыда өт жоқ.

Жеті жетім:

1. Тыңдамаған сөз жетім;
2. Киюсіз тозған бөз жетім;
3. Иесіз қалған жер жетім;
4. Басшысы жоқ ел жетім;
5. Аққу-қазсыз көл жетім;
6. Жерінен айырылған ел жетім;
7. Замандасы қалмаса – Бірінен де сол жетім.

Неде қасиет жоқ?

1. Бал салмаса, ара қасиетсіз,
2. Жанбай қалған – шала қасиетсіз;
3. Әдепсіз болса – бала қасиетсіз;
4. Әділетсіз болса – дана қасиетсіз;
5. Көк шықпаса – жер қасиетсіз;
6. Жігері болмаса – ер қасиетсіз;
7. Жылуы болмаса – түбіт қасиетсіз.

Наурыз көжеге жеті түрлі дәм қосылады.

1. Тұз;
2. Су;
3. Ақ тамақ (атық, құрт, айран);
4. Ет (соғымнан қалған);
5. Кеспе;
6. Бидай (келіге түйген);
7. Күріш не тары.

Жеті шелпек:

Үлкендер бір нәрседен қауіп қылса, үрейленсе, болмаса жайсыз жатып, жаман түс көрсе, жеті нан, жеті шелпек айтады. Жеті нанды қасиетті жұма, сәрсенбінің сәтіне пісіріп, жеті үйге таратады.

Алушы: «Қабыл болсын», - дейді. Таратушы: Әумин! деп жауап береді. Оны таратып болған соң: «Ата-балаларға тие берсін», - деп ауыз тиіп, аруақтарға арнап, аят оқып, бата қылады. Сонда аруақтардың мұрнына нанның исі тиеді. Сосын жеті нан әрқашанда аруақ болып желеп-жебеп, бәле-жаладан қорғап жүреді, - дейді. Бұл жеті санының киелі қасиеттілігінен болса керек.

6alash ұсынады